Opis
Pierwsze wydanie tej książki w powszechnej opinii krytyków było najlepszą historią filozofii przedsokratejskiej od czasów Early Greek Philosophy Burneta. Szybko uznano ją za podstawowy podręcznik z tej dziedziny, przydatny zarówno studentom filozofii i historii nauki, jak i wszystkim zainteresowanym teologią, dziejami idei lub najogólniej starożytnością. Drugie wydanie, będące podstawą przekładu, uwzględnia najnowsze badania i interpretacje.
„Czytelnik ma […] satysfakcję obcowania z oryginalnym tekstem, jak i możliwość znalezienia wyczerpujących komentarzy i prób interpretacji greckich źródeł” (prof. Krystyna Tuszyńska-Maciejewska)
Z rozdziału I:
Przejście od mitów do filozofii, od mythos do logos, jak się czasem powiada, to znacznie więcej niż tylko odpersonifikowanie lub demitologizacja, pojmowane jako odrzucenie alegorii lub pewien rodzaj dekodowania. Jest czymś więcej nawet niż tym, co mogło uczestniczyć w niemal mistycznej zmianie sposobu myślenia, w przeobrażeniu procesu intelektualnego (jeśli ta idea nie jest całkowitym nonsensem). Jest raczej tak, że ta przemiana wiąże się bardziej (i jest ich skutkiem) ze zmianami politycznymi, społecznymi i religijnymi niż przemianami intelektualnymi. Dochodzi do niej przy przejściu od społeczeństwa zamkniętego do otwartego. W swej archetypowej postaci zamknięte społeczeństwo jest kulturą ustnego przekazu. Mit zapewnia poznanie świata i stabilność. W społeczeństwie otwartym natomiast tradycyjne wartości tracą znaczenie, a na ich miejscu pojawiają się nowe. Mogą się one narodzić w samej społeczności, mogą też docierać z coraz szerszego otoczenia.
Takie właśnie zmiany zaszły w Grecji pomiędzy IX a VI wiekiem przed Chrystusem, choć ten proces komplikował się przez wyjątkowo długi brak kultury pisma. Powstanie niezależnej polis z wcześniejszych struktur arystokratycznych, rozwój kontaktów z obcymi kulturami oraz systemu monetarnego zmieniły Hezjodową wizję społeczeństwa. Starzy bogowie i herosi stali się reliktem, chyba że bezpośrednio ich chronił kult religijny. Bez wątpienia wiele przetrwało z racjonalnego tła Homerowej tradycji oraz zmysłu porządkowania Hezjoda. W rozbudzonych i kosmopolitycznych społeczeństwach Jonii, przede wszystkim w Milecie, te racjonalne elementy nabrały większego znaczenia. Nie rozstając się z mitami i religią, Jonowie dostosowali je do bardziej obiektywnego i pełniejszego modelu świata.
